Sunay Akın'nın, ilimin ismini verdiği şiirinde dediği gibi, “Avcının kıstırdığı ceylan bir diğerine kaçıp kolayca kurtulsun diye omuz omuza vermiştir yurdumun dağları…”
Güney Doğu Toroslar üzerine deki illerden birisiyim,
İçimden geçen çayım en sert yamaçları, Botan vadisini yararak geçip gider,
İlimin doğu kesimi sert, batı kesimi dişi nehir Dicle sayesinde yumuşak ve ılımandır,
Maalesef, ülkemin en yoksul illerinde birisiyim,
Çok eski zamanlarda her tarafım ormanmış ama artık bitmiş ve çoraklaşmış topraklarım,
Kırsal kesimimde ki çatışmalar yüzünden yaylalarıma maalesef çıkılamıyor,
Kışları çok soğuk olduğundan keçi tüyünden yapılan battaniyem, Jirkim kilimim pek meşhurdur,
Zivzik narı kendine has tadıyla diğer narlara göre farklıdır,
Bittim ağaçları fıstık ağacı olmuştur, yaprakları da sabun
M.Ö. 3000 lerde Hurrilerin yurduydum, sonra Nairi Konfederasyonun merkezi oldum, ardında Kimmerler, İskitler, Medler, Persler yerleşti topraklarıma,
Evliyalarımızdan Veysel Kerani’nin Türbesinin bulunduğu ilimdir,
Ülkemde, Antep fıstığından sonra en çok satılan fıstıklar benim topraklarımda yetişir,
O fıstıklarla yapılan hayatı anlatan bir Perde pilavım vardır ki; içindeki badem erkek evladı, fıstık kız evladı, karabiber acı günleri, üzüm tatlı günleri, üzerindeki sert hamur işi ise ailenin sırlarının aile içinde kalması gerekliliğini anlatır.
Hele birde Büryan kebabımın tadını bilseniz bir daha Cağ Kebap yemezsiniz,
Yamaçlarımda yetişen sirik otu ile karıştırılarak yapılan otlu peynirim ile Pervani balımı birlikte yediğinizde unutulmaz bir lezzet ile karşılaşırsınız,
Trenler, Diyarbakır’a kadar gelecekti de Kurtalan da petrol bulununca şehir merkezime gelmese de son durak olarak o ilçeme kadar gelmektedi